O TKACTWIE DLA DUŻYCH I MAŁYCH Dwie najnowsze publikacje Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej poruszają ten sam temat, chociaż podejście do niego jest odmienne, bo każda z książek została przygotowana z myślą o innej grupie odbiorców. „Obróbka włókna w tradycji ludowej północno-wschodniej Polski” to wydawnictwo dla dorosłych, „Od wełny i lnu do tkaniny ze snu” – dla dzieci. To nie przypadek, że ukazały się niemal jednocześnie. Obie poprzedzają otwarcie nowej wystawy stałej, poświęconej tradycjom tkackim na Podlasiu.
Na potrzeby ekspozycji zostanie niebawem zaadaptowane wnętrze chałupy z miejscowości Czyże. Można tam będzie zobaczyć między innymi narzędzia do obróbki włókien i wytwarzania tkanin, archiwalne fotografie oraz wnętrze izby kuchennej zaaranżowane tak, jakby właśnie odbywały się tam prace związane z przędzeniem i tkaniem. W chałupie zostanie również wygospodarowana przestrzeń, w której będą mogły odbywać się zajęcia edukacyjne.
„Obróbka włókna w tradycji ludowej północno-wschodniej Polski” to informator do wystawy dla tych, którzy po jej obejrzeniu będą chcieli poszerzyć swoją wiedzę o bardziej szczegółowe informacje dotyczące niezwykle ważnej dziedziny wytwórczości wiejskiej, jaką jest tkactwo. W Polsce ta dziedzina aktywności mieszkańców wsi szczególną rolę odegrała na ziemiach dzisiejszego województwa podlaskiego, gdzie kobiety starały się nie tylko zaspokajać potrzeby własnego gospodarstwa, ale też, aż do lat siedemdziesiątych XX wieku, wytwarzały tkaniny na sprzedaż. Do dziś w okolicach Janowa, w powiecie sokólskim, tradycje te podtrzymuje grono tkaczek dywanów dwuosnowowych.
Publikacja opisuje zagadnienia związane z wytwarzaniem włókien roślinnych (lnu i konopi), zwierzęcych (wełna owcza) oraz z procesem tkania. Można się z niej dowiedzieć, jak zmieniały się narzędzia i jaki to miało wpływ na gotowe tkaniny, ich jakość, strukturę, wzory. Wydawnictwo, bogato ilustrowane archiwalnymi fotografiami oraz rysunkami, pokazuje i wyjaśnia, do czego służyły przedmioty, jeszcze niedawno powszechnie znane, dziś spotykane przede wszystkim w muzeach: kołowrotek, krosno tkackie, międlice, wrzeciona, grzebienie do lnu, wijadła czy motowidła.
Tę samą tematykę, tylko w bardziej przystępny sposób, porusza zeszyt edukacyjny „Od wełny i lnu do tkaniny ze snu” przygotowany z myślą o dzieciach. To książeczka niezbyt gruba, ale pełna ilustracji, zagadek, zadań i łamigłówek, które w atrakcyjnej dla najmłodszych odbiorców formie przybliżają aspekty związane z tkaniną ludową. Na kolejnych stronach dzieci poznają etapy powstawania lnianych ręczników i koszul, od ziarenka, z którego wyrasta roślina, aż po lśniące białe płótno, dowiadują się, co trzeba zrobić z owczym runem, aby powstało sukno.
Obydwa wydawnictwa powstały z myślą o wystawie, by stać się jej uzupełnieniem, ale to nie znaczy, że z ich przeczytaniem trzeba czekać na otwarcie. Już teraz są cennym źródłem wiedzy o tradycji ludowej regionu.