PIERNIKI NA ŚWIĘTA Pierniki na świątecznym stole nie są typowo podlaską tradycją, ale tu też znaną i kultywowaną od lat. Zadomowiły się na polskiej wsi w XIX wieku. Dziś to jeden z symboli Bożego Narodzenia i jedna z tych potraw, które wiele osób przygotowuje samodzielnie. Dawniej ciasto na pierniki przyrządzano tuż po andrzejkach, żeby dojrzewało w chłodzie i nabrało korzennego aromatu. Pierniki były nie tylko przysmakiem na wigilijnym stole, ale też ozdobą świątecznego drzewka.
Ten (nie tylko świąteczny) wypiek zawdzięcza swoją nazwę przyprawom, które się do niego dodaje. Staropolskie słowo „pierny” znaczyło pieprzny, a ponieważ wyszło z użycia w XVI wieku – wiadomo, że tradycja pieczenia korzennych ciastek ma w Polsce ponad cztery wieki. Przywędrowała z Europy Zachodniej, takich miast jak Bazylea, czy Norymberga.
Najstarszy polski przepis na piernik pochodzi z 1725 roku. Co ciekawe, został zapisany nie w książce kucharskiej, a w poradniku medycznym „Compendium medicum auctum”. Dzięki rozgrzewającym dodatkom takim jak miód, cynamon, imbir i goździki, ciasto to zyskało status lekarstwa na niestrawność czy przeziębienie i było sprzedawane w aptekach.
Również ze względu na przyprawy, które trzeba było sprowadzać z daleka, pierniki były przez kilka wieków towarem luksusowym, na który stać było tylko najbogatszych. Dopiero w XVIII wieku stały się na terenie Polski przysmakiem bardziej powszechnym, najpierw w miastach, a sto lat później także w domach chłopskich. Szybko stały się też ważnym elementem polskiej tradycji bożonarodzeniowej, jednym z symboli tych świąt.
Ciasto na domowe pierniki wigilijne powinno się wyrabiać miesiąc wcześniej, zaraz po andrzejkach. Po wymieszaniu należy je zostawić je w chłodnym miejscu na co najmniej dwa tygodnie, aby sfermentowało. Można z niego upiec większy kawałek ciasta i przełożyć na przykład marmoladą, albo niewielkie ciasteczka o różnych, najczęściej związanych ze świętami kształtach, jak choinki czy gwiazdki. Dawniej te małe pierniki gościły nie tylko na świątecznym stole, ale były, obok orzechów i owoców, doskonałą dekoracją choinki. Pierniczki symbolizowały radość z narodzin Chrystusa. Wieszano je, by zapewnić domownikom miłość, zdrowie i dobrobyt.