Promocja książki Karoliny Radłowskiej

„TATARZY POLSCY. CIĄGŁOŚĆ I ZMIANA” dr Karoliny Radłowskiej, etnolożki, kustosza Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej to praca badająca fenomen żyjącej od wieków na ziemiach polskich mniejszości tatarskiej, jej religię, zwyczaje, obrzędowość. Autorka dwukrotnie spotkała się z czytelnikami: na Międzynarodowych Targach Książki w Białymstoku i w Książnicy Podlaskiej w ramach cyklu „Środy literackie”.
więcej

PMKL: Kim są Tatarzy polscy?
dr Karolina Radłowska: Tatarzy polscy to niezwykle interesująca grupa etniczna. Społeczność ta na przestrzeni wielu wieków wykształciła niezmiernie ciekawy system religijny będący wynikiem symbiozy islamu i chrześcijaństwa w tej części Europy. Nic dziwnego, że społeczność ta cieszy się ogromnym zainteresowaniem naukowców, dziennikarzy i turystów licznie odwiedzających historyczne wioski tatarskie znajdujące się w granicach województwa podlaskiego.
Skąd pomysł żeby ten fenomen zbadać?
-Książka jest efektem pracy doktorskiej przygotowanej na Wydziale Historyczno-Socjologicznym Uniwersytetu w Białymstoku w Instytucie Socjologii, przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Andrzeja Sadowskiego. Jej powstanie poprzedziły wielogodzinne seminaria naukowe i badania terenowe, w trakcie których starałam się poznać fenomen tej społeczności wyrażający się w jej wielowiekowym trwaniu. Do lat 90. XX w. społeczność ta postrzegana była jako grupa etnograficzna zmierzająca do asymilacji ze społeczeństwem większościowym. W latach dziewięćdziesiątych okazało się, ze te prognozy były zbyt wczesne. Nastąpił renesans etniczności Tatarów.
Kolejną ważną przesłanką do podjęcia problematyki tatarskiej jest fakt, iż społeczność ta nie jest do końca znana mieszkańcom naszego kraju, poza województwem podlaskim, najliczniej zamieszkałym przez tę grupę. To może dziwić, zważywszy na wkład i zasługi tej społeczności dla państwa polskiego. Potwierdza to niestety fakt stereotypowego postrzegania wyznawców islamu. Żyjemy w czasach kiedy pojęcie muzułmanin staje się synonimem osoby zagrażającej europejskim wartościom kulturowym, a wyznawcy islamu w powszechnej opinii traktowani są jako jednolita religijnie i etnicznie grupa. Nic bardziej mylnego. Między muzułmanami żyjącymi w Polsce istnieje wiele różnic etnicznych i kulturowych. Mamy z jednej strony społeczność imigranckiego pochodzenia, z drugiej – ludność autochtoniczną, jaką są polscy Tatarzy.
Jakie cechy tej grupy stały się przedmiotem badań?
-Jednym z pytań, które ja stawiłam w swojej pracy jest jej trwanie. Interesowało mnie za sprawą jakich czynników, wewnętrznych i zewnętrznych, społeczności tej udało się zachować własną tożsamość religijną i etniczną? Dlaczego nie zasymilowała się z większościową grupą polską? Książka składa się z dwóch części. W pierwszej znajduje się analiza źródeł zastanych, w drugiej – materiału empirycznego, zebranego w trakcie badań terenowych wśród społeczności tatarskiej na Podlasiu. Były to badania jakościowe przeprowadzone metodą wywiadu.
Łatwo było skłonić Tatarów polskich do rozmowy o tych wszystkich sprawach?
-Badania etniczne są trudnymi badaniami. Problemowi temu poświęcam fragment pracy. Wymieniam tam czynniki, które sprawiają, ze grupa ta jest niechętna takim badaniom. Największą trudnością z jaką przyszło mi się zmierzyć w trakcie badań była trudna sytuacja w jakiej znalazła się grupa w wyniku wewnętrznego konfliktu.
Książka opisuje podziały przebiegające wzdłuż różnych płaszczyzn życia tej społeczności.
-Ja bym to nazwała brakiem jednego modelu religijnego, czy dualizmem w podejściu do religii. Myślę, że to niezwykle ciekawa kwestia, na którą już wcześniej zwracano uwagę. Wpisuje się to w ogólny spór między traktowaniem religii muzułmańskiej w kategoriach jednolitości a postrzeganiem jej zróżnicowania w zakresie praktyk religijnych, obrzędowości religijnej itp…
W pracy pojawia się też problematyka związana z tożsamością grupy.
-Tak. W pracy podejmuję kwestię dotyczącą współczesnej tożsamości grupy, kierunków jej przeobrażeń oraz czynników, które miały na to wpływ. Mam nadzieję, ze wniesie ona nowe spojrzenie na grupę, która nieustannie konstruuje swoją tożsamość.
Chciałabym podziękować tym wszystkim dzięki którym praca mogła zostać wydana: Panu Andrzejowi Kalinowskiemu z Fundacji Sąsiedzi, Instytutowi Socjologii i Kognitywistyki Uniwersytetu w Białymstoku oraz Podlaskiemu Muzeum Kultury Ludowej.