PORA NA PISANKI Podlaskie pisanki, znane w całej Polsce, zachwycają bogactwem wzorów i kunsztem wykonania. Najsłynniejsze są te z okolic Lipska, zdobione metodą batiku szpilkowego. W ich cieniu, zupełnie niesłusznie, pozostają pisanki z okolic Mielnika czy Siemiatycz, różniące się od lipskich techniką wykonania, a co za tym idzie – motywami zdobniczymi. Na południu województwa podlaskiego króluje batik lejkowy.
Batik to najbardziej znana technika wykonywania pisanek. Polega na nakładaniu wosku na skorupkę jajka i farbowaniu. Na umytym i ugotowanym jajku (najlepiej wybrać jajko białe, o ładnym kształcie) rysuje się wzory roztopionym woskiem. Po ukończeniu woskowej kompozycji jajko należy włożyć do naczynia z barwnikiem, a po wysuszeniu – zetrzeć wosk.
W okolicach Lipska nad Biebrzą wosk nanosi się na skorupkę jajka patyczkiem z wbitą w jeden koniec szpileczką. Dzięki temu prostemu narzędziu uzyskuje się łezki, z których powstają kompozycje przypominające słońca albo motywy roślinne. Tak ozdobione jajko zanurza się w farbie, później ściera się wosk.
Batik szpilkowy rozsławiły twórczynie z Lipska i ta właśnie technika do dziś jest popularna w północnej części województwa podlaskiego. Na południu – w okolicach Mielnika czy Siemiatycz – do zdobienia jaj woskiem używa się lejka.
Lejek to niewielkie narzędzie zrobione z cienkiej blaszki, na przykład, przymocowana do patyczka, skuwka od sznurowadła. Daje zupełnie inne możliwości wzornicze niż szpilka. Przy pomocy rurki napełnionej woskiem można narysować znacznie dłuższą linię i właśnie linie dzielące jajko na kilka symetrycznych pól, organizują całą kompozycję pisanki. Te najstarsze mają wewnątrz pól wzory geometryczne – grabki, wiatraczki, jodełki, a ich tło jest jednobarwne, w kolorach od żółtego po brąz, a ponieważ twórczynie wciąż doskonalą swój warsztat – im młodsze pisanki zdobione metodą batiku lejkowego, tym większe bogactwo wzorów i więcej motywów roślinnych.
Dawniej pisanki, bez względu na technikę, farbowano w naturalnych barwnikach, na przykład w wywarze z cebuli. W połowie ubiegłego wieku w sprzedaży pojawiły się barwniki chemiczne, co dało możliwość tworzenia pisanek wielokolorowych.
Znakomitym dowodem na inwencję twórczą podlaskich pisankarek są zbiory Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej, liczące ponad 1200 eksponatów. Są wśród nich zarówno pisanki z północy, jak też z południa województwa. Część tej kolekcji można oglądać na wystawie „Sztuka Ludowa Podlasia” we dworze z Bobry Wielkiej.